"Bij een boer hoor je het echte verhaal"
“Ik was al demobedrijf nog voordat het ministerie van LNV dit concept überhaupt bedacht heeft”, vertelt Hendrik Luth met een grote grijns. Al meer dan tien jaar lang organiseert deze ondernemende akkerbouwer en loonwerker namelijk een innovatiedag waarbij hij zo’n 300 mensen per keer ontvangt. Op deze manier heeft hij de afgelopen jaren al meerdere mensen geïnspireerd om ook elektrisch te beregenen.
“Ik schep er veel plezier in om betrokken te zijn bij nieuwigheden in mijn sector én dat naar anderen uitdragen”, steekt Hendrik Luth van demobedrijf Weddermarke enthousiast van wal. Op zijn familiebedrijf van 80 hectare in het Groningse Wedde heeft Hendrik een veenkoloniaal bouwplan. Doorlopend heeft hij projecten lopen om innovaties te testen, zoals biologische ongediertebestrijding met katten en uilen en rijspecifiek spuiten in suikerbieten. Ook zijn duurzame elektrische beregeningsinstallatie is er een van. “Toen ik nog op de landbouwschool zat ben ik al eens bij een akkerbouwbedrijf in Rolde geweest die elektrisch beregent. Dat wil ik ook, dacht ik toen, maar dat ben ik weer vergeten”, vertelt Hendrik bevlogen. “Mijn collega’s hebben net zo goed geslapen, want in het buitenland is het de standaard, hier in Nederland niet. Ineens dacht ik er weer aan en ben ik aan de slag gegaan met elektrisch beregenen.” Dankzij een ondergrondse bron pompt Hendrik het water via ondergrondse pvc-buizen naar aansluitpunten voor de haspel in het veld. Dankzij de zonnepanelen gaat dit volledig op groene stroom. Met een handige app kan Luth de grondpomp op afstand aan- en uitzetten. Het systeem is hierdoor onderhoudsvriendelijker dan een dieselmotor, bespaart veel tijd en is met groene stroom ook nog eens goedkoper én duurzamer. Nadelen ziet Hendrik niet, behalve dan dat je bij elektrisch beregenen op veldpercelen meestal geen bron kunt slaan. Al is daar dankzij Evert Robbemont inmiddels ook een oplossing voor: een elektrische deepwellpomp in het oppervlaktewater. “Boeren moeten dingen zelf zien, dan pas gaan ze het zelf ook kopen”, is de ervaring van Luth, die daarom een proefopstelling op zijn bedrijf heeft gebouwd zodat andere boeren het kunnen bekijken én nabouwen.
Elektrisch beregenen met taakkaarten
Jan Reinier de Jong is een van de akkerbouwers die bij Hendrik is wezen kijken naar het elektrisch beregenen. “De droogte van 2018, 2019 en 2020 hebben financieel zoveel leed op ons akkerbouwbedrijf veroorzaakt, dat het stoppen óf beregenen was”, vertelt De Jong. In het Drentse Odoorn heeft hij een traditioneel akkerbouwbedrijf van 130 hectare zandgrond met 10 hectare agrarisch natuurbeheer. Het werd beregenen. “Ik heb wat rondgekeken en vond elektrisch beregenen interessant, omdat ik ook een zonnepark van 20 hectare in Borger heb. Hendrik ken ik vanuit verschillende projecten, dus daarom ben ik bij Hendrik wezen kijken.” Omdat het elektrisch beregenen nog vrij pril was, was er nog niets te zien bij dealers of proefboerderijen. “Bij een boer hoor je toch het echte verhaal”, ziet Jan Reinier als voordeel van een demonstratiebedrijf. Ook nadat hij in 2020 besteld heeft, heeft hij Hendrik nog een paar keer gebeld over buisdiameters en frequentieregelaars. Jan Reinier heeft zijn systeem bij dezelfde persoon gekocht als Hendrik. “Ik ben echt een demonstratiebedrijf. Ik wil geen commerciële partij zijn, maar het uitvinden, laten zien en dan doorverwijzen naar een andere partij”, licht Hendrik toe.
Jan Reinier gebruikt zijn elektrische beregeningsinstallatie zeer efficiënt. “Dankzij een project rond precisielandbouw heb ik mijn percelen gescand om de relatie tussen bodemkwaliteit, bladmassa en opbrengst in kaart te brengen. Ik weet dus van alle stukken de bodemkwaliteit. Die taakkaart gebruik ik bij het beregenen”, legt De Jong uit. Bij het beregenen kan hij vier zones maken. Op basis van de bodemkwaliteit stelt Jan Reinier de millimeters in per zone, bijvoorbeeld bij lichte grond wat meer water en op zwaardere stukken wat minder water. “Zo kan ik een stuk efficiënter met water omgaan en is de haspel ook sneller weer binnen en kan ik door naar het volgende stuk”, aldus Jan Reinier, die ziet dat het waterverbruik in de landbouw vaker ter discussie staat. “Het kost wel een paar duizend euro extra, maar zo zijn we wel weer klaar voor de toekomst.” Op zijn veldkavels beregent Jan Reinier ook elektrisch dankzij een aggregaat bij de elektrische pomp. Op de boerderij heeft de ondernemer een accu om zijn stroom in op te slaan. “Dankzij de accu van 350 KW past elektrisch beregenen heel goed. De bronpomp vraagt 30 KW, theoretisch kan ik dus ruim 11 uur elektrisch beregenen. ’s Zomers is het maar 7 uur donker, dus kan ik ook ’s nachts elektrisch beregenen.” Het beregenen is op deze manier financieel aantrekkelijk. “Zeker ’s zomers is de stroom die ik terug lever uitermate slecht geprijsd, dus dan beregen ik voor minder dan 5 cent per uur en soms zelfs voor negatieve prijzen." Deze manier van beregenen is voor de akkerbouwer dus aanzienlijk goedkoper dan traditioneel beregenen. “Maar ik word niet perse blij van beregenen”, geeft Jan Reinier direct eerlijk toe. “Als ik afgelopen jaar niet had beregend, had ik 25% minder opbrengst. Dus dat deel bevalt goed, maar het zijn wel echt tropendagen. Afgelopen jaar heb ik 600 uur beregend, maar daar ben je dan ook echt wel 24/7 druk mee.”
Demodag ideaal voor praktische vragen
Akkerbouwer Kees Maas uit Biddinghuizen ziet daarentegen een flinke arbeidsbesparing bij elektrisch beregenen ten opzichte van beregenen met een trekker op diesel. “Dat was altijd gedoe”, herinnert Kees zich, die in combinatie met de oplopende dieselprijzen zocht naar een alternatief, mede omdat hij net een nieuwe bewaarloods met zonnepanelen had gezet. “Ik wilde naar een efficiëntere werkmethode, want beregenen is erg duur en arbeidsintensief. Ik wist dat er een alternatief was, maar kende niemand die het had of verkocht.” Kees’ zoektocht begon op Google, waarbij hij op het bedrijf van Hendrik Luth stuitte en vervolgens de demodag bezocht. “Het praat wat makkelijker als het systeem bij een boer staat. Ik had vooral veel praktische vragen, daarvoor is zo’n demodag ideaal. Je kunt het systeem zelf zien, vragen stelen en eindelijk had ik mensen die oplossingen hadden”, blikt Kees tevreden terug. Net als Hendrik en Jan Reinier liet Kees vervolgens zijn systeem bouwen bij ‘de haspelkoning’, zoals Evert Robbemont in Kees’ telefoon staat. Daarbij was het vooral de vraag of er voldoende goed water uit de bestaande bron kon komen, welke bronpomp kon zorgen voor 10 bar druk na 1.200 meter buis en of de stroomaansluiting voldoende was om ook het complete koelhuis te blijven koelen in combinatie met beregenen. Toen Kees hier de antwoorden op had heeft hij in 2018 zijn elektrische beregeninginstallatie gebouwd zonder subsidies. “Maar op basis van investeringen en terugverdientijd is het goed te doen.”
Maximale efficiënte door aangepaste verkaveling
Toch had het elektrisch beregenen nog best veel voeten in aarde voor Maas, die een traditioneel bouwplan van 140 hectare heeft met aardappels, bieten, uien, bloembollen, tarwe, winterpeen en pootgoed. In de Flevopolder heeft hij met 4 kavels van elk 30 hectare met aan elke kavel een sloot een prachtige verkaveling. Naast alle buizen op 1,25 meter ingraven, heeft Kees ook zijn verkaveling aangepast om zo efficiënt mogelijk elektrisch te beregenen. “We zijn nu in plaats van in de breedte, in de lengte gaan werken. Dankzij het kavelpad in het midden, hebben we 500 meter aan beide zijden. We hoeven alleen de haspel 150 meter verder op het kavelpad te zetten en vervolgens kun je precies in 12 uur dat deel beregenen en de haspel weer verzetten. Je kunt in je eentje de haspel verzetten en op je telefoon de haspel weer aanzetten. Maximale efficiëntie dus en ik sta voor een tientje per hectare te beregenen”, vertelt Kees enthousiast. Naast wat opstartproblemen met lekke buizen noemt Kees dit systeem dan ook perfect.
Elektrisch beregenen op jouw locatie
“Als je elektrisch kunt beregenen is het echt een aanrader”, vindt Kees Maas. De vraag daarbij is wel; kun je voldoende water uit de bron of oppervlaktewater krijgen en heb je een goede stroomaansluiting? De meest boeren gebruiken daarom de stroomaansluiting vanaf de hoofdlocatie, want een stroomaansluiting op bijvoorbeeld een veldkavel vraagt naast de aansluiting van €1.000 ook jaarlijks €1.500 aan abonnementskosten. Iets wat Hendrik Luth bij politici onder de aandacht probeert te krijgen, zodat daar hopelijk een uitzondering voor komt. Het feit blijft dat er voor veel bedrijven nu al mogelijkheden om op de huiskavel aan de slag te gaan met elektrisch beregenen. En om dat eerst eens zelf te bekijken én al je vragen te stellen ben je van harte welkom bij het demonstratiebedrijf van Hendrik Luth!
Groene Vonk Demobedrijven Duurzame Landbouw
Akkerbouwbedrijf Weddermarke (het bedrijf van Hendrik Luth) is een van de Demobedrijven Duurzame Landbouw. Deze bedrijven hebben stappen gezet om hun bedrijf te verduurzamen en vertellen jou graag hun verhaal. Ga het gesprek met hen aan en laat ‘de Groene Vonk’ op je overslaan! Kijk op: https://www.groeiennaarmorgen.nl/demobedrijven
De Groene Vonk wordt ondersteund door LNV.