Midden in Amsterdam is in oktober 2020 een biologische supermarkt met ‘true pricing’ gestart. In De Aanzet wordt de prijs bepaald op basis van de advies verkoopprijs plus de verborgen kosten dus inclusief de milieu en sociale schade.
Dat betekent: echte en eerlijke prijzen. Zo kan bij een kilo appels een opslag worden gevraagd voor bijvoorbeeld te weinig betaalde lonen, schade aan het klimaat en het gebruik van land, grond en water, de zogenaamde externaliteiten. “We berekenen deze bedragen op basis van het gemiddelde in Nederland,” vertelt mede-eigenaar Maarten Rijninks desgevraagd. “In het programma PPS1 (Publiek Private Samenwerking) is een rekenmethode ontwikkeld, die wij gebruiken. Dat is netjes vastgelegd en voor iedereen inzichtelijk.”
Courgettes
In het schap liggen courgettes. Ze zijn stevig, mooi van kleur en nodigen uit tot een verrassend recept. De reguliere prijs voor een kilo is € 3,85. Vandaag in Amsterdam krijg je ze mee voor € 3,97. De 12 cent opslag bestaat uit: klimaatbelasting: 5 cent. Landgebruik: 4 cent. Onderbetaling: 3 cent. 12 cent die in andere gevallen sociale- en/of milieuschade veroorzaakt en dus wordt betaald door onze toekomstige generaties.
Deze opslag, of schadevergoeding of ‘verborgen kosten’ genoemd, vloeit terug naar de plaats waar de schade wordt geleden. Bijvoorbeeld de boer die door de steeds verder dalende grondwaterspiegel door irrigatie zijn waterbeheer verbeterd en zo zijn land en productie beschermt. De in Amsterdam betaalde euro’s kunnen worden aangewend om deze verbeteringen aan te brengen. Interessante optie in dit geval, is de versterking of concretisering van de keten en de band tussen boer en consument. De boer heeft direct baat bij het handelen van zijn afnemers. De consument ziet exact wat er gebeurd met het extra betaalde geld. En dat werkt, blijkt uit de groeicijfers van De Aanzet. “Wij zijn de afgelopen maanden 5% harder gegroeid dan onze collega’s, bovenop de coronaplus,” vertelt Rijninks. Veel vertrouwen en goede wil bij de consument dus.
Na de zomer start het eerste project in Nederland. Een boer uit Flevoland gaat aan de slag met geld dat in De Aanzet is betaald voor verborgen kosten, zoals Rijninks en collega’s deze kosten noemen. Op termijn kunnen er meer verborgen kosten in rekening gebracht gaan worden, maar geleidelijkheid en transparantie zijn de sleutelwoorden voor Rijninks. “Het is belangrijk dat wij het met een goede betrouwbaarheidsgraad kunnen laten berekenen. De basis van echte prijs berekeningen zijn LCA’s (Life Cycle Analysis). Als de juiste gegevens niet voorhanden zijn, voeren we de verborgen kosten ook niet op.” En dat maakt dat de eerlijke prijs stap voor stap dichterbij komt, de weg der geleidelijkheid wordt gekoesterd.
Het doel is de prijs van de appel, de courgette, de pot pindakaas zo eerlijk mogelijk te maken. Voor iedereen in de keten, dus ook de consument. En als meer consumenten dit principe omarmen, gaan er hopelijk ook meer supermarkten of zelfs grote retailers overstag. “Dat is wel het uiteindelijke doel ja,” bevestigt Rijninks. De eerste belangrijke partners zijn al aan boord. Zowel Bio Nederland, met circa honderd leden en twee miljard euro omzet, verantwoordelijk voor 80% van de biologische producten in de Nederlandse schappen, als Biowinkelvereniging, de vereniging van circa tweehonderd biowinkeliers, zijn aangehaakt en enthousiast. Grote en belangrijke spelers dus. “Dit kan heel hard gaan,” voorspelt Rijninks. In het najaar wordt een test gedaan met ’eerlijke prijzen’ in vijf grote winkels. Volgend jaar moeten er minimaal veertig winkels meedoen. In 2023 ligt het streven op circa honderd. Ja, dan gaat het hard.
Dit verhaal is onderdeel van een serie artikelen voor deze website (tussen 2019 en 2021) waarin agrarisch ondernemers vertellen hoe zij werken aan de omslag naar kringlooplandbouw. Op Groeien naar morgen lees je verhalen van agrariërs die stappen zetten en maak je kennis met de Demobedrijven.
Publicatiedatum op deze site: 24 juni 2021