Veehouder Rik Lagendijk heeft in 2015 een nieuwe stal laten bouwen, een zogeheten vrijloopstal. Door deze stal heeft hij geen drijfmest meer, hebben de koeien veel meer ruimte en kunnen geïnteresseerden altijd de stal bezoeken. Rik: ‘Zo is ons melkveebedrijf letterlijk transparant’.
De bodem van de stal is gemaakt van holle plastic platen. Via deze platen wordt lucht afgezogen om vervolgens te worden gewassen in een luchtwasser. Op de plastic platen ligt een sterk doek en daar op ligt een laag houtsnippers van ongeveer 70 centimeter dik. De koeien lopen dus op een bed van houtsnippers. Elke dag worden deze houtsnippers omgewoeld zodat de mest van de koeien wordt gemengd met de snippers. Dit mengsel gaat composteren en de warmte die daarbij ontstaat, zorgt ervoor dat het vocht uit de mest verdampt. Wat overblijft is gecomposteerde mest, dat gebruikt kan worden om de bodem te verbeteren. ‘Een deel van de compost gebruiken we zelf en de rest zetten we af aan boomkwekers en fruittelers uit de regio. Die zijn er dol op!’ vertelt Rik.
Rik vindt het belangrijk om een transparant bedrijf te zijn. ‘Ik ben trots op mijn stal en koeien en wil dit graag delen met anderen. Daarom is de stal open en altijd toegankelijk voor bezoekers. De stal heeft geen muren waardoor je vanaf buiten de stal in kunt kijken. Aan de voorkant van de stal is een afdak gebouwd. Daaronder staan picknicktafels waar bezoekers een boterham kunnen eten terwijl ze naar de koeien kijken. Ook heeft de stal een loopbrug boven de machinekamer. Vanaf de loopburg heb je een prima uitzicht over de hele stal. In de winter kan de stal worden afgesloten om de koeien te beschermen tegen kou en wind.
Merk je verschil tussen de traditionele stal en de vrijloopstal?
‘Ja, ik merk zeker verschil. In de vier jaar dat we deze stal gebruiken, merk ik dat de koeien ouder worden en minder gezondheidsproblemen hebben. Er is minder beton en staal waar de koeien zich aan kunnen stoten en er is meer ruimte om rond te lopen wat zorgt voor rust in de kudde. Doordat de koeien ouder worden is er minder jongvee nodig. Dit scheelt kosten en milieubelasting. Ook hoef ik geen drijfmest meer af te voeren, maar heb ik een vaste mest met veel organische stof, waar veel vraag naar is.’
Last op zijn schouders
Helaas gaat niet alles zo gemakkelijk als het lijkt. Volgens Rik hangt de toekomst van zijn bedrijf aan een zijde draadje. Tijdens de bouw van de stal werd de invoering van fosfaatrechten bekend gemaakt. Dit betekent voor Rik dat hij minder koeien mag houden dan hij nu heeft en waarvoor zijn vrijloopstal gemaakt is. Wanneer Rik deze koeien weg doet, heeft hij te weinig inkomsten om zijn bedrijf te kunnen blijven runnen. Rik hoopt op een oplossing. ‘Als er geen oplossing komt, betekent dat het einde van mijn bedrijf.’
Rik vindt de signalen die de overheid geeft, af en toe tegenstrijdig. ‘Aan de ene kant krijg ik veel lof voor mijn werk, maar aan de andere kant worden er belemmeringen opgeworpen die het einde van mijn bedrijf betekenen. Dit terwijl ik een ontwikkeling heb ingezet die iedereen toejuicht. Ik ben dan ook van mening dat voorlopers bij invoering van regelgeving uit de wind moeten worden gehouden. Het ontwikkelen en realiseren van een innovatie brengt al veel risico met zich mee die voor rekening komen van de ondernemer.
De nieuwe visie over kringlooplandbouw staat vol prachtige ideeën. Ik denk dat veel boeren klaar staan om de veranderingen te gaan maken. Alleen is de overheid er nog niet klaar voor. De regelgeving werkt niet mee en er is nog te weinig flexibiliteit.’
De toekomst
Ondanks de enorme last op zijn schouders, ziet Rik de toekomst rooskleurig in. ‘Ik heb mooie plannen voor de toekomst. Ik zou meer willen experimenteren met kalfjes in de kudde. Kalfjes kunnen in een traditionele stal niet bij de moeder blijven, omdat ze dan in de verdrukking komen tussen de koeien. In mijn stal is er veel meer ruimte waardoor dit niet aan de orde is. Daarnaast hebben kalfjes ander voer nodig dan volwassen koeien. ‘Ik heb ideeën waarmee dat probleem kan worden opgelost. Ik zou deze graag uitwerken tot een totaalconcept. Ook zou ik meer grond willen hebben zodat ik meer natuurinclusief kan gaan werken. Ik hoop dit in de toekomst allemaal te kunnen realiseren want ik ben nog lang niet klaar met boeren.’ Aldus Rik.
Dit verhaal is onderdeel van een serie artikelen voor deze website (tussen 2019 en 2021) waarin agrarisch ondernemers vertellen hoe zij werken aan de omslag naar kringlooplandbouw. Op Groeien naar morgen lees je verhalen van agrariërs die stappen zetten en maak je kennis met de Demobedrijven.
Publicatiedatum op deze site: 30 september 2019