Pachten in ruil voor verduurzaming bodem

Vaak zijn het de ‘geldjongens’ die gaan voor de (financiële) opbrengst, de kortere termijn en de belangen van een kleinere groep mensen. Niet in het geval van BD Grondbeheer. Een stichting die zich focust op het aankopen van grond, om deze vervolgens te verpachten aan boeren. Mits deze werken volgens Biodynamische-principes, want die B en D staan niet voor de sier in de naam.

Beeld: ©Stichting BD Grondbeheer

We spreken af op Landgoed Kraaybeekerhof in Driebergen. Blij met het uitstapje in deze tweede lockdownperiode. Nina van der Giessen en Kees van Biert, voorzitter van de Raad van Bestuur, zijn verantwoordelijk voor de hartelijke ontvangst. Het is herfst, de zon schijnt flauw, maar helder en het landgoed ligt er stralend en uitnodigend bij.

“Het principe van biodynamische landbouw is dat de natuur wordt gezien als verbonden geheel. Biodynamische boeren kennen de échte waarde van de grond,” begint Van der Giessen. “Ze zorgen dat de bodem verrijkt wordt en bouwen hierop voort,” vult Van Biert aan, “we vragen onze boeren een pachttarief rekening houdend met de natuurlijke capaciteit van de bodem in ruil voor het werken volgens deze methodiek”.

Beeld: ©Stichting BD Grondbeheer

Biodynamische landbouw

Wat is dat dan precies? Op de website van de stichting staat een keurige definitie of uitleg: ‘In de biodynamische landbouw is de bodem de basis: de structuur en vruchtbaarheid worden versterkt en opgebouwd door dierlijke mest, compost, vruchtwisseling en de toepassing van preparaten. De integriteit van dieren staat centraal door ze te laten eten en bewegen naar hun eigen aard. Om de samenhang tussen mens, dier, plant en bodem te versterken, wordt er gestreefd naar een gemengde bedrijfsvoering.’

De stichting draait op schenkingen en legaten. Met dit geld koopt zij landbouwgronden om deze vervolgens weer te verpachten. Het landgoed waar we overheen wandelen is een mooi, maar bijzonder, voorbeeld. Van Biert: “Dit is geen verzameling weilanden, maar een erg divers landgoed, waar ook opleidingen in biodynamische landbouw worden gegeven, bijen worden gehouden en kaarsen worden gemaakt.” Meest in het oog springend in de ‘zelfoogsttuin’. Hier kunnen particuliere buurtbewoners en andere in zelf groenten kweken geïnteresseerden een ‘oogstaandeel’ (€ 340,-) kopen en minimaal 30 weken per jaar vers voedsel komen oogsten. Zelf, maar onder begeleiding van twee professionele tuinders.

Boer Brunia

Terug naar de stichting en haar werkwijze. Een paar kilometer verderop ligt zorgboerderij De Hondspol. Een meer traditioneel project voor de stichting. Ook hier wordt landbouw bedreven volgens de bekende biodynamische principes. Groenten worden gekweekt, zo’n zestig gehoornde melkkoeien grazen in kruidenrijk grasland en hun melk wordt op eigen terrein omgezet in dagverse zuivel en boerenkaas. Op het land komt alle diversiteit tot uiting en bloei dankzij houtwallen, paddenpoelen en bloemenranden. De Hondspol is met de stichting in contact gekomen toen er werd gezocht naar mogelijkheden om 40 hectare extra grond aan te schaffen. Dat is gelukt. Door middel van een obligatielening regelde de stichting de centen, terwijl de boerderij zich verplichtte tot het aantoonbaar verbeteren van de kwaliteit van deze grond.

“Boer Brunia uit Friesland is ook zo’n mooi voorbeeld,” gaat Van Biert verder. We wandelen inmiddels langs de toekomstige kaarsenmakerij, richting de bijen, die een eigen veldje met verschillende onderkomens hebben. Terug naar Boer Brunia en Van Biert: “Brunia wilde graag 28 hectare land aanschaffen en had ideeën over hoe hij zijn bedrijf toekomstbestendig wilde maken. Ook bij ons is 1+1 dus 2 en samen zijn we gaan kijken of we het samen konden oppakken. En dat lukte. Dus wij financieren zijn extra land en hij werkt nu met zijn hele bedrijf biodynamisch. Win-win.” De jonge Friese boer is enorm geholpen: “Hoe langer ik erover nadenk hoe waanzinniger ik het vind. Dat ik zoveel vertrouwen en zulke duurzame randvoorwaarden (redactie: een dertigjarig pachtcontract) krijg van een stichting die mij nog nauwelijks kent, geeft een enorme positieve boost.”

“Geld dat niet wordt gebruikt, is gestolde ambitie”

Stichting BD Grondbeheer heeft sinds 1978 ervaring met het aankopen, beheren en transformeren van landbouwgrond. Vanuit hun missie hebben ze bewust de keuze gemaakt om de grond die zij verwerven eeuwig te ‘bewaren’ voor duurzame landbouw. Inmiddels beheert de stichting ruim 533 hectare grond door heel Nederland. “Geld dat niet is gebruikt, is gestolde ambitie,” drukt Van Biert me op het hart. Dat betekent dat het geld van de stichting moet rollen, richting biodynamische landbouwgronden en binnenkort ook landbouwgronden met een regeneratieve toekomst. En dat gaat ze dus erg goed af. Dat blijkt ook wel uit de rol van Van der Giessen, die zich sinds kort bij het team gevoegd heeft en zich bezig houdt met een nieuw initiatief voor duurzame landbouw waarvan BD Grondbeheer een van de initiatiefnemers is: Aardpeer, samen voor grond.

Beeld: ©Frank Heukels

Aardpeer

In samenwerking met grote namen als Wij.land, Triodos Regenerative Money Centre en Herenboeren NL is een nieuwe samenwerking aanstaande: Aardpeer. “Aardpeer wil een beweging zijn en heeft als doel om de transitie naar natuurvriendelijke landbouw te versnellen, vertelt Van der Giessen. Hoe? “Aardpeer wil dat boeren een toekomstbestendig bedrijf kunnen opbouwen en streeft naar radicale verandering van de landbouw. Toegang tot grond is hiertoe een belangrijke sleutel. Grondbeheer komt binnenkort met obligaties om de doelstellingen van Aardpeer te ondersteunen. Iedereen kan ook op die manier bijdragen en ervoor zorgen dat grond voor minimaal zeven generaties ‘in de kluis’ gaat.” Met de opbrengst wordt weer geïnvesteerd in duurzaam te beheren landbouwgronden.

De ambities zijn grenzeloos. Als het aan Van der Giessen en Van Biert ligt, zet straks heel Nederland zich in voor natuurvriendelijke landbouw, al lijkt dat wat vergezocht. Feit is wel dat er ruimte is voor boeren die hulp nodig hebben bij het ombouwen van hun bestaande bedrijf of het opstarten van een nieuw bedrijf. Er zijn daadwerkelijk financiers die het minstens net zo belangrijk vinden als de meeste boeren, om zuinig met hun land en bodem om te gaan en een bedrijf te creëren dat nog honderd jaar mee kan. En dat is een erg geruststellende gedachte.

  • Beeld: ©Frank Heukels

    Het bijenhuisje op Landgoed Kraaybeekerhof.

  • Beeld: ©Stichting BD Grondbeheer
  • Beeld: ©Stichting BD Grondbeheer
  • Beeld: ©Frank Heukels

    Landgoed Kraaybeekerhof leent zich ook voor een heerlijke wandeling

  • Beeld: ©Frank Heukels
  • Beeld: ©Frank Heukels
  • Beeld: ©Frank Heukels
  • Beeld: ©Frank Heukels
  • Beeld: ©Frank Heukels
  • Beeld: ©Frank Heukels

    De landgoedwinkel op Kraaybeekerhof

  • Beeld: ©Frank Heukels
  • Beeld: ©Frank Heukels
  • Beeld: ©Frank Heukels

    Er worden ook planten gekweekt en verkocht op Kraaybeekerhof

  • Beeld: ©Stichting BD Grondbeheer
  • Beeld: ©Stichting BD Grondbeheer

    De kaarsenmakerij op Kraaybeekerhof

Dit verhaal is onderdeel van een serie artikelen voor deze website (tussen 2019 en 2021) waarin agrarisch ondernemers vertellen hoe zij werken aan de omslag naar kringlooplandbouw. Op Groeien naar morgen lees je verhalen van agrariërs die stappen zetten en maak je kennis met de Demobedrijven.

Publicatiedatum op deze site: 21 december 2020